دکتر امیر عظیمی*انتخابات به عنوان نماد مردم سالاری در بستر تقسیم کار اجتماعی و جوامع تفکیک یافته یا توسعه یافته در جهان از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و از آن به عنوان ساز و کاری مهم جهت جابجایی صلح آمیز کارگزاران قدرت در نظامهای سیاسی نام می برند. در ایران نیز متأثر از دنیای تفکیک یافته غرب، از آغاز انقلاب مشروطیت در نظام سیاسی ایران به عنوان ساز وکاری مهم برای جابجایی مسالمت آمیز قدرت در نظام سیاسی مورد توجه جریان های سیاسی و روشنفکران وقت قرار گرفت.انتخابات ابزار تحکیم قدرتانتخابات در ایران نیز متاثر از تجربه جهان توسعه یافته از آغاز انقلاب مشروطیت، به عنوان نماد مردم سالاری شناخته شد. هرچند در ادامه مسیر، فرایندآن در هر دو انقلاب (مشروطیت و انقلاب اسلامی) از همان آغاز شکل گیری و نهادینه سازی آن، فراز و نشیبهای زیادی به خود دیده و حتی گاهی به عنوان ابزاری برای تحکیم قدرت حاکم، مورد سوء استفاده ابزاری صاحبان قدرت سیاسی قرار گرفته است و کمتر از ویژگی یک انتخابات معمول و آزاد برخوردار بوده است. با این پیش درآمد، به کنش شهروندان در چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری در تیرماه ۱۴۰۳ ، که در شرایط غیر مترقبه ای در پی سقوط بالگرد دولت سیزدهم به وجود آمد، می پردازیم. در ابتدا اشاره مختصری به ابعاد گونه گون کنش و انواع آن.کنش اجتماعی یکی از مفاهیم کلیدی جامعه شناسی به ویژه جامعه شناسی تفسیری پرگمتیستی است. کنش هرگونه کردار، فعالیت و عملی است که توسط مردم یک جامعه صورت می گیرد و می تواند فردی و اجتماعی باشد. کنشهای فردی به طور اساسی موضوع مطالعه جامعه شناسی نیستند اما در برخی موارد استثناء کنشهای فردی میتوانند تاثیرات اجتماعی به همراه داشته باشند، مورد توجه جامعه شناسی قرار می گیرند، مانند کنشهای برخی از شخصیتها و مقامات سیاسی. به عنوان نمونه، کنش دکتر محمد مصدق، کنش لنین، کنش گاندی و مانند آن ها کنش هایی فردی است که در تاریخ اجتماعی تأثیرات فراوانی را در پی داشته و می تواند موضوع مطالعه جامعه شناسی قرار گیرد. کنش اجتماعی که نشانگر فعالیت های انتخاباتی تعداد زیادی از افراد در انتخابات ریاست جمهوری اخیر در ایران که شهروندان مشارکت کننده در آن راه ها و اهداف مشترکی را با همکنشی نمادی که با چارچوب کنش پیوسته دنبال کردند نیز می تواند مورد توجه و مطالعه جامعه شناس قرار بگیرد. ناگفته نماند که در اینجا لازم است به توضیح برخی مفاهیم کلیدی بحث حاضر از جمله مفهوم تفسیر، همکنشی نمادی و کنش پیوسته از نگاه جامعه شناسی تفسیری پرگمتیستی پرداخته شود. منظور از مفهوم “تفسیر”، “هم کنشی نمادی” و “کنش پیوسته” از نگاه جامعه شناسی تفسیری پرگمتیستی که اساس تئوریک بحث حاضر تلقی میگردد، در تعریف مفهوم تفسیر در این نوشتارآمده است؛ کنشگران گوناگون در انتخابات اخیر معانی و مفاهیم مشترک که در موقعیت و پیش بینی نگرش دیگران به بررسی پرگمتیستیک موقعیت (انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳) پرداخته و بر اساس تفسیری که از موقعیت (انتخابات) دارد طرحی برای برسازی کنش پایه ریزی میکند.کنش درهم تنیدهاگر کنش نمادی(کنش انتخاباتی) بر اساس راه ها و اهداف مشترک (انتخابات)تنظیم شود، کنش درهم تنیده شکل میگیرد و کنش درهم تنیده نیز در صورتی که پایداری و سازمان یافتگی یابد (فعالیتها و کردارهای های انتخاباتی) تبدیل به کنش پیوسته (انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳) می شود که سه ویژگی اصلی آن عبارت اند از: ۱. الگوهای تکراری کردار جمعی(نهاد اجتماعی)، ۲. شبکه پیچیده و روابط نهادی(سازمان اجتماعی)، ۳.نیروها و فرایند تاریخی(تاریخ اجتماعی) .پرسش مهمی که در این نوشتار مطرح می شود این است که آیا همه شهروندان در انتخابات کنش همسانی در این بنا و بستر یا راه ها و اهداف مشترک داشته اند؟ یا این که افراد و شهروندان عادی، دانشجویان، اساتید دانشگاه، شخصیتهای سیاسی، هنرمندان، سلبریتیها، جریانهای سیاسی، تشکلهای سیاسی، اتحادیه ها و اصناف، قومیتها، مذاهب، فعالان، معترضین و مقاومت کنندگان مدنی کشور که جریان بزرگ تحریم کنندگان اعتراضی که بیش از ۶۰ درصد از واجدین شرایط انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ را شامل می شدند، کنش همانندی را در این عرصه به نمایش گذاشتند؟ پاسخ این پرسش منفی است. زیرا درست است که اکثریت قاطع ملت در انتخابات اخیر راهها و اهداف مشترکی را با کنش انتخاباتی خود به نمایش گذاشتند، اما انواع شهروندان مشارکت کننده و انواع تحریم کنندگان انتخابات، کنش یکسانی در انتخابات اخیر به نمایش نگذاشته اند. انواع جریانهای فعال در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ شامل: شهروندان و افراد عادی بدون گرایش سیاسی خاص، اصولگرایان تندرو، اصولگرایان میانه رو، اصلاح طلبان تندرو، اصلاح طلبان میانه رو، جریانهای اعتراضی اعم از اصلاح طلب جریان های مخالف و برانداز و بی تفاوت ها همه این جریان های رنگارنگ اجتماعی در داخل و بیرون از کشور با راهها و اهداف مشترکی تحت عنوان انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳، کنش تفریقی در انتخابات ریاست جمهوری به صورت فرگمانتال را در جامعه ایرانی از خود به منصه ظهور رساندند که هریک از آن ها از ابعاد و زوایای مختلف می تواند به طور جداگانه مورد بحث، بررسی، تحلیل و تبیین جامعه شناختی قرار گیرد.*-پژوهشگر-مدرس دانشگاه و روزنامه نگاربازدیدها: ۱۰ راهبری نوشتهرئیس جمهور منتخب : اگر اکنون برخلاف حرفهایی که زده ایم این عمل کنیم، امیدی که در مردم ایجاد کردیم به ناامیدی و بیاعتمادی تبدیل خواهد شد. ارزیابی فعالان سیاسی از کنارهگیری معاون راهبردی رئیسجمهور: انتظار ظریف
